Ücret ve maaşların asgari ücret tutarından gelir ve damga vergisi alınmamasını da içeren “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, TBMM Genel Kurulu’ nda kabul edildi.
Buna göre 193 sayılı GVK’ nun 23. Maddesine eklenen 18. Bent ile “ücretlerde asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sgk primi ve işsizlik sigortası primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden kısmı (4253,4 TL)” gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Aynı kanun değişikliği teklifinde 32. maddede yürürlükten kaldırılmıştır. Yani Asgari Geçim İndirimi uygulaması 2022 itibariyle olmayacaktır.
Kanun teklifini daha detaylı incelemek gerekirse bordro hesaplamasında yapılması gerekenler ve dikkate alınması gereken parametreleri açıklamaya çalışacağım.
İlk olarak kısaca Asgari Geçim İndiriminin kaldırılması konusuna değinecek olursak;
Asgari Geçim İndirimi’ nin yürürlükten kaldırılmasıyla da akıllardaki birçok soru işareti de kalktı. Bu sayede Asgari Geçim İndirimine göre eş çocuk durumundan dolayı ne tür hesaplama yapılacağı çelişkisi sonlanmış olup brüt ücretten çalışanlarda bu durum daha avantajlı hale gelmiştir. Eş, çocuk durumuna bakılmaksızın Gelir Vergisi ile Damga Vergisi İstisnası Tutarındaki indirimden dolayı brütten hesaplanan ücretlilerin net ücretine eklenmiş olacaktır. Ancak net ücretten çalışanlarda Net Ücret + AGİ anlaşmalı olunması sebebiyle yeni dönemde şirketlerde bu durum karşısında ne yapılacağı ilerleyen günlerde görülecektir.
Asgari Ücretin Aylık Brüt Tutarına kadar gelir vergisi ve damga vergisi alınmaması konusunda;
1- GVK’ da 61. maddesinde açıklanan ücretin tarifine bakacak olursak;
“Ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” deniyor.
Kanun değişikliğine bakacak olursak GVK’ da 23. Maddesine “Ücretlerde” başlığı altında “Aşağıda yazılı ücretler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.” denilmekte ve 18. bent olarak istisna maddesi eklenmiştir.
Bu iki kanun maddesinden anlaşılacağı üzere çalışanların ay içinde aldığı vergiye tabi tüm ödemelerin adı ücret olarak tanımlandığı için istisna olacak tutar çıplak ücretten değil o ay ki ödemeler üzerinden olacaktır. Yani çalışanına ay içinde ikramiye, yol parası vb. her ne ad altında olursa olsun ödenen tutarlar bu istisna kapsamında max. tutara kadar istisna konusu yapılabilecektir. Daha detaylı açıklayacak olursak; kanun maddesinde gün bazlı bir kısıtlama veya oranlamadan bahsedilmemiştir. Normal şartlar altında asgari ücretin üzerinde veya asgari ücret alan bir işçi için eksik çalışma günü yoksa safi ücretle istisna ilişkisi olacaktır. Ancak ay içinde eksik çalışan bir ücretli için diyelim ki çıplak ücreti asgari ücretin altına düştü ancak cari ay ödemesinde bir de ikramiye tutarı bulunuyor. Buna göre asgari ücretin altında kalan tutarı kadar ikramiye içinde istisna uygulanabilecektir diye düşünüyorum. Ancak çıkarılacak Gelir Vergisi Tebliği ile bunun aksi bir söylem olursa durum değişebilir.
2- Kümülatif Gelir Vergisi Matrah takibinde de “istisnayı aşan ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı dilim ve oranlar belirlenirken, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınacaktır.” denmiştir. Yani matrahtan düşülen cari aydaki GVM tutarları Kümülatif GVM tutarında toplanmaya devam edilecektir. Böylece yıl içerisinde istisna tutarı üzerinde ücret geliri elde eden çalışanlar için vergi hesaplanacağı zaman, cari ayda istisna tutarı GVM’ dan düştükten sonra kalan GVM’ den hesaplanacak vergi, “istisna dahil KGVM” tutarının üzerinden bulunan vergi diliminin oranı üzerinden hesaplanacaktır.
Bu durum için şahsi düşüncem ise; Brütten Net ve Netten Brüte yapılan hesaplamalarda Gelir Vergisi İstisna tutarının her ay yapılan hesaplamalarda KGVM içine dahil edilmesi ve buna göre takip edilmesi gerekmektedir. Özellikle Net ücret alanlarda dikkat edilmesi gereken bir durum olacaktır. Asgari ücret için açıklanan brüt ve net tutarlara baktığımızda istisna mantığında net ücretten brüt tutara ulaşıldığı görülmektedir. Yani brütün içinde Gelir ve Damga vergisi istisnaları bulunmamaktadır. Buna göre aynı şekilde netten brüte hesaplanacak ücretlerde de brüt asgari ücrette olduğu gibi; brüt tutarın içerisinde GVM’ ye ait istisna tutarı yer almayacağı için hesaplama anında cari aydaki istisna olan matrahı ayrı bir kalemde tutup KGVM’ na da eklenmelidir. Bu matrah aynı zamanda her ay sabit olmayacağı gibi bazı aylarda eksik çalışma gününden dolayı yararlanılabilecek tutardan daha az tutarının hesaplanması durumunda bu şekilde dikkate alınarak KGVM eklenmelidir. Böylece takip eden dönemlerde gelir vergisi hesaplanması gerektiğinde toplam tutar üzerinden (istisna tutarının eklenmiş haliyle) diğer bir deyişle indirimsiz KGVM üzerinden gereken gelir vergisi hesabı yapılabilecektir. Buradaki önemli nokta ise gelir ve damga vergisi alınmayacak tutarların kanunda istisnalar başlığı altında tanımlanmasıdır. Dolayısıyla indirim gibi önce hesaplanıp sonra düşülecek gibi düşünülmemesi gerektiğini düşünüyorum.
3- Ücret istisna tutarının değeri çalışan için cari aydaki hesaplanacak tutardan fazla olduğu durumlarda (çalışma günündeki eksiklik vb. nedenlerle) çalışanın GVM tutarından büyük olamayacaktır.
4- Birden fazla işverenden ücret alan kişilerde bu istisna sadece en yüksek ücrete uygulanacaktır.
5- Hesaplamada kullanılması gereken yeni parametreler;
– Gelir Vergisi İstisna Tutarı = Asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sgk primi ve işsizlik sigortası primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden kısmı (4253,4 TL)
– Damga Vergisi İstisna Tutarı = Brüt Asgari Ücret
Baktığımız zaman aslında asgari ücretin net ve brüt tutarları gibi görünse de artık hayatımıza ücretten yapılacak GV ve DV İstisna rakamları da girdi. Şahsi fikrim bunların ayrı parametre olarak düşünülmesidir.
